ประสบการณ์เซินเจิ้น: รหัสการพัฒนาของจีน(1)
เซินเจิ้น อยู่ในมณฑลกวางตุ้งทางภาคใต้ของจีน เมื่อกว่า 40 ปีก่อน ชาวบ้านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพประมงมีชีวิตที่ยากจนยามค่ำคืนชาวประมงมองไปที่อีกฝั่งหนึ่งของแม่น้ำที่มีแสงไฟสว่างไสว นั่นคือฮ่องกงแดนสวรรค์ที่ใฝ่ฝัน
แต่ปัจจุบันจีดีพีของเมืองเซินเจิ้นแซงหน้าฮ่องกงเท่ากับจีดีพีของประเทศที่อยู่อันดับที่ 21 ของโลก นอกจากนั้นจีดีพีของถนนสายหนึ่งในเมืองเซินเจิ้นก็เท่ากับจีดีพีของบางประเทศ สิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นอย่างไร
วันที่ 1 ตุลาคม 1949 เป็นวันสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีน หรือเรียกสั้นๆ ว่าจีนใหม่ ประธานเหมา เจ๋อตุง ประกาศบนหอพลับพลาเทียนอันเหมินในกรุงปักกิ่งว่า “ประชาชนจีนลุกขึ้นแล้ว” แต่จีนเป็นประเทศยากจน ประธานเหมาเคยใช้นโยบายต่างๆ เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจ แต่ไม่ได้ผลที่ชัดเจน โชคดีที่จีนเป็นประเทศเอกราช สามารถสร้างระบบอุตสาหกรรมที่สมบูรณ์แบบได้เอง
เดือนพฤศจิกายนปี 1977 นายเติ้ง เสี่ยวผิง ผู้นำจีนคนใหม่ในขณะนั้นเดินทางมาตรวจเยี่ยมมณฑลกวางตุ้ง เวลานั้นความยากจนของแผ่นดินใหญ่กับความเจริญของฮ่องกง ทำให้ชาวกวางตุ้งจำนวนไม่น้อยลักลอบข้ามไปฮ่องกง ผู้นำทางการมณฑลกวางตุ้งรายงานเรื่องนี้ให้นายเติ้ง เสี่ยวผิงทราบ ทำให้นายเติ้งกล่าวว่า “นโยบายของเรามีปัญหา”
นักวิเคราะห์เห็นว่าคำนี้เป็นต้นเหตุที่จีนดำเนินนโยบายการปฏิรูปและเปิดประเทศ
นายเติ้ง เสี่ยวผิง ได้ฉายาว่าเป็น “วิศวกรใหญ่ด้านการวางแผนปฏิรูปและเปิดประเทศของจีน” เป็นผู้ที่เปลี่ยนแปลงกระบวนการพัฒนาของจีน และปรับเปลี่ยนประวัติศาสตร์โลก เดือนกุมภาพันธ์ ปี 1979 นายอู๋ หนันเซิง ผู้นำมณฑลกวางตุ้งไปตรวจเยี่ยมเมืองซัวเถา ซึ่งเป็นบ้านเกิดของเขา ความยากจนและเก่าแก่ของเมืองนี้ทำให้เขารู้สึกสะเทือนใจ เพื่อนๆ ที่อยู่ในแวดวงนักธุรกิจฮ่องกงเสนอว่าน่าจะสร้างท่าเรือการค้าเสรีและเขตแปรรูปเพื่อการส่งออก
นายอู๋ หนันเซิง และนายสี จ้งซวิน ผู้ว่าราชการที่ 1 มณฑลกวางตุ้ง (คุณพ่อของนายสี จิ้นผิง ประธานาธิบดีจีนคนปัจจุบัน) ขอความคิดเห็นจากรัฐบาลกลาง ผู้นำรัฐบาลกลางเห็นด้วยและตกลงว่าตั้งแต่เดือนสิงหาคม ค.ศ. 1980 จะให้เมืองเซินเจิ้น เมืองจูไห่ เมืองซัวเถาของมณฑลกวางตุ้งและเมืองเสี้ยเหมินของมณฑลฝูเจี้ยนเป็นเขตเศรษฐกิจพิเศษรุ่นแรกของจีน
นโยบายออกมาแล้วแต่ไม่มีเงินเริ่มต้นการพัฒนา ไม่มีเงินเริ่มการก่อสร้าง นายโจว เอ่อคัง รองนายกเทศมนตรีในเวลานั้นกล่าวทบทวนต่อสื่อมวลชนว่า “เวลานั้นเซินเจิ้นยากจนมากไม่มีไฟฟ้า น้ำประปา ไม่มีถนน ไม่มีโรงแรม ไม่มีสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ ผู้นำมณฑลกวางตุ้งไปขอเงินที่รัฐบาลกลาง แต่นายเติ้ง เสี่ยวผิงตอบว่า ส่วนกลางไม่มีเงินมีแต่นโยบายพิเศษให้